Turgut Özal ve Bizler

Bizim kuşağın çocukluk yıllarına denk gelir Özallı yıllar... Çoğumuzun ona dair hatırladığı bir anısı durur hep bir köşede, lafı geçtiğinde hemen anlatılmaya müsiat, bir o kadar da konuşmayı uzatıp hangi yılların siyaset anlayışının daha iyi olduğunu sorgulamaya itecek...

Bir siyasetçi nasıl hatırlanır/ hatırlanmalı?

Bizim kuşak kafasına eserse her yere eşofmanla gidebilir mesela. Çünkü bir siyasetçinin beyaz eşofman giyip eşiyle ele ele dolaşabileceğine yarı bulanık renkli televizyonlarda tanık olmuştu. O günden sonra eşofman yeni kuşaklar için bir spor kıyafeti olmaktan çıktı.
Boğaz köprüsünden kendi sürdüğü arabayla geçerken " bir kaset koy da neşemizi bulalım Semra" diyen Turgut Özal'a heveslenen yeni nesil için bir arabaya sahip olmak önemli bir hedef haline gelmişti. Araba tutkusu olan çoğumuzun bilinç altına inildiğinde muhtemelen bu sahne çıkacaktır. Canlı canlı gördüğümüz ilk suikast girişimi de, sabahçı olanlarımızın okuldan gelip önlüklerini çıkarırken tanık olduğu o ana denk gelir. Korku ve hayretle televizyona bakakaldığımız o an, Turgut Özal'a suikast girişimi bulunulan o an...

Ve ölümü, bir cumartesi günüydü, çoğumuz o gün ne yaptığını şu an bile eksiksiz hatırlar... Şimdi aradan 17 yıl geçmiş, o günü hatırlayan milyonlarca çocuk birer yetişkin haline gelmiş. Peki çocukluğumuzu siyah beyaz anıları arasında yer etmiş 8. Cumhurbaşkanını ne kadar tanıyoruz? Sosyal yönüyle hatrımıza kazınmış bir cumhurbaşkanınından siyasetçi kimliği içinde de habedar mıyız?

Çocukluk ve Öğrenciliği

13 Ekim 1927'de Malatya'da doğdu. Babası Mehmed Sıddık banka memurluğu yaparken, annesi Hafize Hanım ilkokul öğretmeniydi. 4 yaşındayken Bilecik'in Söğüt ilçesine taşınan Özal, öğrenim hayatına burada başladı.

Bir dönem sonra Silifke'ye taşındıktan sonra, pilot olmayı isteyen Özal eşeğin üzerinden düşerek kolundan sakatlanınca bir kolu biraz daha kısa kalmış ve pilotluk hevesi de sona erdi.

Babasının görevi nedeniyle sık sık il değiştiren Özal, orta okulu Mardin'de bitirdi. Mardin'de lise olmaması nedeniyle, Konya Lisesi'nde eğitimine devam eden Turgut Özal bu dönem içerisinde kardeşi Korkut Özal da o'na eşlik etti. Son olarak Kayseri Lisesi'nde lise eğitimini bitiren Özal, İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliğini burs alarak kazandı. 1950 yılında mezun olan Turgut Özal, 1952 yılına kadar kısa süreli bir evlilik yaşadı. Bu evlilikten sonra çalıştığı kurum olan Elektrik İşletmesi Etüd İdaresi'nde daktilocu olarak görev yapan Semra Hanım ile evlendi. Bu evliliklerinden Ahmet, Zeynep ve Efe adlı üç çocuk sahibi oldu.
Amerika’da İhtisas

Evlendikten sonra, Amerika'da ihtisas yapmaya giden Özal ekonomi branşında eğitim aldı. Geri döndüğünde EİEİ Genel Müdür Yardımcısı (ya da Genel Direktör Teknik Müşaviri; kayıtlar arasında ikilem mevcut) oldu ve Türkiye'de elektrifikasyon üzerine projelerde çalıştı.

1958 yılında Planlama Komisyonu'nda sekreterya görevini yaptıktan sonra 1959 yılında Ankara Ordanat Okulu'nda yedek subay oldu. Dönemin Devlet Su İşleri Genel Müdürü Süleyman Demirel de, bu dönem içerisinde yedek subay öğrencisi olarak aynı kurumda çalıştı.
DPT Müsteşarı

27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra askerliğini bitirdi ve Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) kuruluş çalışmalarına katıldı. 1965 seçimlerinden sonra Süleyman Demirel'in danışmanı olarak görev yaptı. 1967 yılında DPT Müsteşarı olan, 12 Mart 1971 darbesinden sonra 1973 yılına kadar Amerika’ya giderek Dünya Bankası Sanayi Dairesi'nde danışman olarak çalışan Özal, yurda döndükten sonra başta Sabancı Holding olmak üzere birçok sektörde yönetici olarak bulundu.
Başbakanlık Müsteşarı

14 Ekim 1979’da Senato yenileme ve boş bulunan 5 milletvekilliği için yapılan ara seçimlerde, 5 milletvekilliğinin bütününü AP adayları kazandı. Bu sonuçlar üzerine seçimlerde istediği çoğunluğu alamayan Başbakan Bülent Ecevit, 16 Ekim'de istifa etti. Bunun üzerine ilk azınlık hükümeti olan 43. hükümet, MHP ve MSP'nin dışardan desteklediği AP Genel Başkanı Süleyman Demirel tarafından 12 Kasım 1979 tarihinde kuruldu. Demirel 1 Aralık 1979’da Turgut Özal’ı Başbakanlık Müsteşarlığı’na atadı.

Başbakan Yardımcılığı

12 Kasım 1979’da kurulan Demirel hükümeti henüz bir yılını doldurmadan 12 Eylül 1980 askerî darbesi ile sona erdi. Turgut Özal 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra, Bülend Ulusu Hükümeti'nde ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığı görevine getirildi. Liberalleşme ve sivilleşme yolunda yoğun çaba harcadı. Bu göreve getirildikten 22 ay sonra, 14 Temmuz 1982 yılında istifa etti.

ANAP Kuruldu

Özal 1 yıla yakın bir çalışmadan sonra 20 Mayıs 1983'de Anavatan Partisi'ni kurdu.

Başbakanlığı

Turgut Özal 6 Kasım 1983'de yapılan ilk genel seçimlerde milletvekili seçilerek başbakanlığa adım attı. Kurduğu Anavatan Partisi tek başına seçimleri kazandı. 400 sandalyeden oluşan parlemantoda 211 milletvekili çıkararak iktidar oldu. HP ikinci, MDP üçüncü parti oldu.


Özal seçim meydanlarında

7 Aralık 1983’te ANAP Genel Başkanı Turgut Özal, Kenan Evren tarafından hükümeti kurmakla görevlendirildi. 12 Aralık 1983’te Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e sundu. 13 Aralık 1983’te de Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Turgut Özal’ın sunduğu bakanlar kurulu listesini onayladı. 24 Aralık 1983’te yapılan oylamada Özal hükümeti TBMM’den güvenoyu aldı ve 45. TC hükümeti işbaşı yaptı.

1984 yerel seçimlerinde tekrar iktidar olan Özal, 13 Nisan 1985'de yapılan ilk kongrede tekrar genel başkanlığa seçildi. Birinci Özal hükümeti 13 Aralık 1983 ila 21 Aralık 1987 tarihleri arasında görev başında kaldı.
Kritik Karar

2 Temmuz 1987’de, dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Üruğ’un Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Necdet Öztorun’a Genelkurmay Başkanlığı yolunu açmak için erken emekliliğini isteyerek istifa etmesi beklenen neticeyi vermedi. Özal, Necdet Öztorun’un yerine Org. Necip Torumtay’ı Genel Kurmay Başkanı olarak istedi. Cumhurbaşkanı Kenan Evren de bunu onayladı.
Referandum

6 Eylül 1987’de siyasi yasakların kaldırılmasına dair yapılan referandumla Demirel, Ecevit, Erbakan ve Türkeş'le birlikte bir çok siyasinin yasağı yüzde 50.16’lık evet oyuyla kaldırıldı. Referandum bitiminde bir basın toplantısı düzenleyen Başbakan Turgut Özal, ANAP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nun erken seçim kararı aldığını açıkladı

İkinci Başbakanlık Dönemi

29 Kasım 1987’de erken genel seçimler yapıldı. Oyların %36,29’unu alan ve 292 milletvekili çıkaran ANAP ikinci kez tek başına iktidar oldu. Oyların %24,81’ini alan ve 99 milletvekili çıkaran SHP ana muhalefet partisi konumunu korurken, DYP üçüncü parti (%19,1’le 59 milletvekili) oldu. DSP, MÇP, RP, IDP %10’luk barajı aşamazken Ecevit, Türkeş, Erbakan, Edibali parlamento dışında kaldı.

21 Aralık 1987’de 2. Özal hükümeti kuruldu. Cumhuriyet döneminin 46. hükümeti olan ve 24 üyeden oluşan kabinede 1. Özal hükümetinden 9 bakan yer almazken, 11 yeni isim girdi, 11 bakan yer değiştirdi, 8 bakan yerini korudu. 2. Özal Hükümeti 21 Aralık 1987 ila 9 Kasım 1989 tarihleri arasında görev başında kaldı.